Она боланинг саломатлиги
Она ва боланинг саломатлиги учун маҳсулотлар
Она ва бола учун асосий нутриентлар
Ҳар бир она боласи учун энг яхшисини истайди, ҳатто ҳомиладорликни режалаштириш пайтида тўғри овқатланиб, аёл киши асос яратиши мумкин. Ҳомиладорликнинг бутун даврида қоринда болани киндик орқали озуқа моддалари билан таъминлаб туриш керак.
Гап икки киши учун овқатланиш ҳақида кетмаяпти, гап тўғри озуқа моддаларини етарлича миқдорда истеъмол қилиш ҳақида. Болангизнинг саломатлиги учун фолат кислотасини келиб тушиши муҳим ҳисобланади. Ҳаттоки ҳомиладор бўлишни режалаштираётганда фолат кислотасига бой бўлган овқатларни истеъмол қилиш лозим, чунки эмбрионга ушбу витамин ҳомиладорликнинг бошида керак бўлади.
Аммо, нафақат бола керакли тарзда овқатланиши керак. Бўлажак она ҳам ўзи ҳақида ўйлаши талаб этилади. Ҳомиладорлик пайтида унинг организми ҳақиқий марафондан ўтади. Агар сизнинг рационингиз хилма-хил бўлиб, кўпроқ янги, витаминларга бой маҳсулотлардан иборат бўлса, унда сиз тўғри йўлдасиз!
Фолат кислотаси - ҳомиладорликни режалаштиришда муҳим компонент
Фолат кислотаси кўпчилик аёлларга "ҳомиладорлик витамини" каби маълум. Бежиз эмас, ахир у ҳомиладорлигингиз пайтида болангизнинг ривожланишида асосий рольни ўйнайди.
Ҳомиладор бўлиш истаги бўлишида қўшимча равишда фолат кислотасини қабул қилиш тавсия этилади, чунки эмбрионда ҳужайралар шаклланиши ва бўлинишининг ўта муҳим жараёнлари айнан ҳомиладорликнинг бошида содир бўлади. Масалан, орқа мия ва бош мия ривожланадиган нейтрал найча ҳомиладорликнинг 18-чи ҳафтасида шаклланишни бошлайди. Ушбу жараён учун тезкор тарзда фолат кислотаси керак бўлади. Бироқ, кўпчилик аёллар ушбу даврда ҳомиладорлик эканликларини ҳали билишмайди. Шунинг учун фолат кислотасини қабул қилишни контрацептив препаратларни тўхтатгандан кейин дарҳол бошлаш яхши бўлади.
Бироқ, фолат кислотаси бола организмидаги ҳужайраларнинг соғлом ривожланишини қўллабгина қолмай, она организмида қон ҳосил бўлишига ва тўқималарнинг ўсишига ҳам ёрдам беради. Бу пайтда бачадон ва она қорнидаги тўқималар фаол ўсиб боради!
Ҳомиладорлик пайтида фолат кислотасига бўлган суткалик эҳтиёж 0,4 дан 0,8 мг гача ошади. 2008 йилдаги Миллий тадқиқотга кўра, кўпчилик аёллар фолат кислотасини етарлича даражада истеъмол қилишмайди ва ҳомиладорларнинг аксарияти керакли озуқа моддаларининг тегишли тушиши билан таъминланмаган.
Эмизиш пайтида ҳам аёл киши керакли миқдорда витаминларни истеъмол қилиши керак. Фолат кислотаси кичкинтойингизнинг ривожланиши ва ўсишини эмизиш пайтида ҳам қўллашда давом этади!
Фолат кислотасига бой маҳсулотлар:
- Оқ ловия
- Буғдой нишлари
- Руккола ва брокколи каби баргли сабзавотлар
- Мол жигари ёки уй паррандаси жигари каби субмаҳсулотлар
- Ясмиқ
- Помидорлар
- Бутун донлилар
Диққат: маҳсулотларни тўғри тайёрлаш керак. Фолат кислотаси сезгир бўлиб, у иссиқлик, кислород, сув ва ёруғликдан ҳимояланиши керак.
Омега-3 - она ва бола учун муҳим компонент
Бизнинг саломатлигимиз учун нафақат витаминлар, минераллар ва микроэлементлар, балки ёғлар ҳам муҳим ҳисобланади. Махсус фойдали ёғлар орасидан Омега-3 политўйинмаган ёғли кислоталар, айнан докозагексаен кислотаси (DHA) ва эйкозапентаен (EPA) кислотасига алоҳида урғу бериш мумкин. Бундай ёғларнинг энг яхши манбалари - сельдь, лосось ёки скумбрия каби ёғли балиқлар.
Бизнинг миямизда DHA ёғли кислотаси алоҳида муҳим рольни ўйнайди, чунки у алоқаларни шакллантиришга ва сигналларни узатишга жалб қилинган, бу эса фикрлаш имкониятларини яратади.
Ҳали бола туғилмасидан олдин Омега-3 ёғли кислоталари мияга ва кўз тўр пардасига ўрнашади. Агар онага EPA ва DHA етарлича миқдорда келиб тушса, унда бола ҳам ушбу ёғли кислоталарни йўлдош орқали олади.
Болалар ва катталарнинг организмига муҳим бўлган Омега-3 ёғли кислоталарининг келиб тушиши ҳақида нима дейиш мумкин? Афсуски, аксарият ҳолларда улар етарлича даражада келиб тушмайди. Кўпчилик инсонлар тавсия этилганидан камроқ миқдорда балиқ истеъмол қилишади. Сўровларга биноан, 16% инсонлар умуман балиқ истеъмол қилишмайди. Кўпгина тадқиқотлар болаларга Омега-3 ёғли кислоталарининг етарлича миқдорда тушишини таъминлаш зарурлигини кўрсатса ҳам, аксарият ҳолларда болалар ва ўсмирлар ҳам ёғли кислоталарни етарлича миқдорда олмайди.
Муаммо шундаки, болалар балиқни ёқтиришмайди ёки Омега-3 ёғли кислоталарининг тавсия этилган даражасини олиш учун уни ҳафтасига бир неча марта истеъмол қила олишмайди. Тегишли парҳез қўшимчалари яхшигина муқобил вариант бўлиши мумкин. Болалар учун мазали желатин таблеткалари ёки мева таъмли Doppelherz Omega-3 family LIQUID мавжуд.
Йод - қалқонсимон без ишлаши учун зарур бўлган элемент
Фолат кислотаси ҳомиладорлар учун витамин каби таниш, йод эса ҳар доим қалқонсимон без ва унинг гормонларини ёдга солади. Она ҳам, бола ҳам ушбу микроэлементга муҳтож.
Ҳомиладорлик пайтида метаболик жарёнлар ошгани туфайли, аёлларда қалқонсимон без томонидан гормонлар ишлаб чиқарилиши 50% гача ошади.
Ҳомилада қалқонсимон без гормонларни ҳомиладорликнинг 12-чи ҳафтасидан бошлаб ишлаб чиқаришни бошлайди. Бошқалар қатори, ушбу гормонлар марказий нерв тизимининг ривожланиши учун зарур. Бундан ташқари, йод боланинг меъёрда ўсиши учун зарур.
Нима учун боланинг қон оқимига керакли миқдорда йод келиб тушиши кераклиги энди тушунарлими? Ҳомиладор аёллар ҳар куни 260 мкг йод истеъмол қилишлари керак.
Денгиз ҳайвонлари йоднинг яхши манбаси ҳисобланади: сельдь, палтус ва треска каби денгиз балиқлари ёки денгиз маҳсулотлари. Сут ва сут маҳсулотлари ҳам ушбу элемент келиб тушишини таъминлаши мумкин. Ҳозирги пайтда айрим ош тузлари йодланмоқда. Бундай ҳолатда унинг қадоғида "йодланган туз" деб ёзилади.
Йод манбалари
(200 мкг йод қуйидагиларда мавжуд):
- 50 г палтусда
- 150 г мидияларда
- 400 г тунецда
- 1 кг исмалоқда
Диққат: Денгиз ўтлари - ҳақиқий "йод бомбалари". Уларни кўп истеъмол қилмаслик лозим, чунки кўпинча йоднинг ортиқчалиги узоқ муддатга зарар келтиради.